Uroczystość odsłonięcia tablicy upamiętniającej „funkcjonariuszy Policji Państwowej II RP” w Zgierzu - Informacje - Komenda Powiatowa Policji w Zgierzu

18 września 2024 r. przed siedzibą Komendy Powiatowej Policji w Zgierzu odbył się uroczysty apel z okazji odsłonięcia tablicy „Pamięci Funkcjonariuszy Policji Państwowej II RP pełniących służbę w Zgierzu – ofiar sowieckich zbrodni, w 105. Rocznicę powstania Policji Państwowej”. W uroczystościach uczestniczyli: Szef Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych Lech Parell, Posłanka na Sejm RP Agnieszka Hanajczyk, Poseł na Sejm RP Tadeusz Wożniak, Poseł na Sejm RP Marek Matuszewski, insp. Arkadiusz Sylwestrzak Komendant Wojewódzki Policji w Łodzi, przedstawiciele samorządu z terenu powiatu zgierskiego, wymiaru sprawiedliwości, współpracujących z policją służb mundurowych, Prezesi Stowarzyszenia Rodzina Policyjna  z województwa łódzkiego Jarosław Olbrychowski, z województwa świętokrzyskiego Grażyna Szkonter. Wśród honorowych gości znaleźli się przedstawiciele duchowieństwa Kapelan Wojewódzkiego Ośrodka Duszpasterskiego Policji w Łodzi ks. podporucznik Jacek Syjud oraz Kapelan Prawosławny ks. Paweł Sidoruk, Przewodniczący Zarządu Wojewódzkiego NSZZ Policjantów województwa łódzkiego podinsp. Krzysztof Balcer, przedstawiciele stowarzyszeń Emerytów i Rencistów Policyjnych Zarządu Wojewódzkiego w Łodzi oraz koła w Zgierzu. W apelu wzięli udział także Komendanci Miejscy i Powiatowi Policji garnizonu Łódzkiego. Wśród obecnych znaleźli się potomkowie zamordowanych funkcjonariuszy, oraz młodzież klas mundurowych.

   Uroczysty apel po przybyciu Komendanta Wojewódzkiego Policji w Łodzi rozpoczął się odegraniem Hymnu RP oraz powitaniem zaproszonych gości w imieniu Komendanta Powiatowego Policji w Zgierzu. Podczas ceremonii wręczono medale Pro Bono Poloniae, które przyznawane jest osobom i instytucjom, kultywującym oraz popularyzują tradycje niepodległościowe oraz wiedzę o nich w Polsce i poza jej granicami, a ich praca wnosi znaczący wkład w krzewienie wartości niepodległościowych. Medl Pro Patria, to odznaczenie przyznawane  w uznaniu szczególnych zasług w kultywowaniu pamięci w walce o niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej. Z rąk Szefa Urzędu d.s Kombatantów i Osób Represjonowanych, medal Pro Bono Poloniae odebrała Pani Grażyna Szkonter, zaś medale Pro Patria insp. Maciej Klepacki, insp. Piotr Bielewski, insp. Karol Mielczarek, mł. insp. Michał Kaliszewski, nadkom. Adam Kuliński, ks. kanonik Dariusz Multon, Pan Piotr Adamkowicz, kom. Sebastian Dybała, Pan Mariusz Król, st. asp. Damian Polański i asp. sztab. Tomasz Ziółkowski.

  Po uhonorowaniu wyróżnionych medalami nadszedł czas na przemówienia. Głos zabrał Komendant Wojewódzki Policji w Łodzi, podkreślając, jak ważną rolę odgrywa pamięć o zasłużonych funkcjonariuszach Policji Państwowej II RP dla współczesnych pokoleń policjantów. Kolejni przemawiający w swoich wystąpieniach oddali hołd i podkreślili swoje zobowiązanie do zachowania pamięci o tych, którzy w służbie zapłacili najwyższą cenę.

Ceremonii odsłonięcia tablicy dokonał Szef Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych z udziałem Komendanta Wojewódzkiego Policji w Łodzi, Prezesa Stowarzyszenia Rodzina Policyjna 1939 r. w Łodzi, Starosty Zgierskiego oraz Prezydenta Miasta Zgierza. Następnie przedstawiciele Duchowieństwa poświęcili tablicę.

Podniosłą chwilą był Apel Pamięci, podczas którego wybrzmiały słowa przywołujące historię zamordowanych Policjantów oraz salwa honorowa. 

Z kart historii.

  Policja Państwowa II Rzeczypospolitej, powołana do życia 24 lipca 1919 roku ustawą Sejmu, była kluczową instytucją odpowiedzialną za bezpieczeństwo i porządek publiczny w odrodzonej Polsce. Historia Policji Państwowej II Rzeczypospolitej jest świadectwem złożoności procesu budowania bezpieczeństwa w młodym państwie. Mimo licznych wyzwań odgrywała ona kluczową rolę w utrzymaniu porządku publicznego i stanowiła ważny element systemu bezpieczeństwa narodowego. Doskonale odzwierciedla złożoność procesu unifikacji i budowania stabilności w dynamicznie zmieniającym się środowisku politycznym i społecznym. Początkowo, w obliczu chaosu po I wojnie światowej, Policja Państwowa stawiała czoła licznym wyzwaniom, takim jak brak jednolitych struktur – w początkowym okresie istnienia, organizacja Policji Państwowej była zróżnicowana, odzwierciedlając różnorodność struktur policyjnych, które istniały w przedwojennej Polsce. Kolejnym problemem był brak doświadczenia kadry – młodzi policjanci, często pozbawieni odpowiedniego przygotowania, musieli radzić sobie z trudnymi zadaniami, w tym m.in.: walką z przestępczością, utrzymywaniem porządku publicznego, a także ochroną granic. Innym wyzwaniem, stojącym przed służbami były napięcia społeczne. II Rzeczpospolita była państwem wielonarodowym, co przyczyniało się do pogłębiania konfliktów wewnętrznych na tle etnicznym. Policja Państwowa musiała stawić czoła trudnym sytuacjom, starając się zachować przy tym neutralność i przestrzegać prawa. Mimo tych wyzwań Policja Państwowa odgrywała istotną rolę w budowaniu stabilności i bezpieczeństwa w II Rzeczypospolitej. W latach międzywojennych, w obliczu rosnącego zagrożenia ze strony Niemiec, Policja Państwowa stała się kluczowym elementem systemu bezpieczeństwa narodowego.

Agresja Niemiec na Polskę w 1939 roku znacząco wpłynęła na losy Policji Państwowej. Stopniowo wycofywana z terenów zagrożonych działaniami wojennymi, stawiała czoła niemieckiej agresji. W Warszawie komendant Marian Kozielewski prowadził zaciętą walkę, ale ostatecznie został zmuszony do kapitulacji. Niestety, w czasie klęski wrześniowej, Policja Państwowa poniosła ogromne straty. Choć trudno jest określić dokładną liczbę poległych i zamordowanych, szacuje się, że było ich około 2,5 – 3 tysięcy. Dodatkowo, po agresji ZSRR na Polskę 17 września 1939 roku, blisko 12 tysięcy funkcjonariuszy trafiło do sowieckiej niewoli, z czego prawie 6 tysięcy zostało zgładzonych. W obozie w Ostaszkowie Sowieci przetrzymywali. Polskich policjantów, którzy następnie zostali zamordowani przez NKWD na podstawie decyzji z marca 1940 roku. Wytypowane pod względem politycznym ofiary w kwietniu tego samego roku przewożono do siedziby NKWD w Kalininie (dziś Twer). Tam były rozstrzeliwane, a ich ciała zakopywano w masowych grobach w Miednoje. Zbrodnia ta była częścią większej operacji wymierzonej w polską elitę, a przez lata była ukrywana przez władze sowieckie. Sytuacja około 10 tysięcy funkcjonariuszy, którzy pozostali na terenach zajętych przez Niemców, była szczególnie trudna. Stanęli oni przed wyborem służby w polskich organach policyjnych, działających pod kontrolą niemieckiej służby bezpieczeństwa. Około 2 tysięcy funkcjonariuszy znalazło schronienie na Litwie i Łotwie, a tylko nieliczni przedostali się do Francji i Anglii. Niestety, wielu z nich nie miało szansy powrotu do ojczyzny. Po zakończeniu działań wojennych, na terenach okupowanych przez Niemców, utworzono "Policję Polską", która działała głównie w oparciu o przedwojenne przepisy, ale była kontrolowana przez okupanta. Formalne rozwiązanie Korpusu Policji Państwowej nastąpiło 1 sierpnia 1944 roku, kiedy to rozporządzeniem Krajowej Rady Ministrów uchylono wcześniejsze akty prawne dotyczące PP.

Pod tablicą wieńce złożyli Szef Urzędu do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, Komendant Wojewódzki Policji w Łodzi, Komendant Powiatowy Policji w Zgierzu, parlamentarzyści, przedstawiciele władz samorządowych, współpracujących z Policją służb mundurowych oraz zaproszeni goście. To szczególnie wzruszający i podniosły moment dla całej policyjnej formacji. Poprzez swoją obecność tutaj, pochylenie głów przed nazwiskami poległych policjantów oraz modlitwę, policyjny świat oddaje hołd i podkreśla swoje zobowiązanie do zachowania pamięci o tych wszystkich policjantach, którzy działając w ochronie zdrowia i życia obywateli zapłacili w służbie najwyższą cenę i słowa roty ślubowania wypełnili do końca. Dlatego pamięć o tych wszystkich, którzy zginęli, nigdy nie przeminie.

Po zakończonych uroczystościach przed budynkiem Komendy Powiatowej Policji w Zgierzu zaproszeni goście uczestniczyli w drugiej części spotkania, w czasie którego został przeprowadzony wykład historyczny Pana dr hab. Justyna Skowrona pt. „Miednoje 1940. Zbrodnia wojenna”. Grupa rekonstrukcji historycznej zaprezentowała umundurowanie z czasów II RP oraz wyposażenie Policjanta. Ta żywa lekcja historii dla młodych pokoleń pokazała jak ważne jest, by nie zapomnieć o przodkach i własnej tożsamości.

Mamy nadzieję, że obecność tablicy pamiątkowej w przestrzeni miejskiej pomoże przywrócić i nie zatrzeć wspomnień o tragicznie poległych.

Rys historyczny – Muzeum Miasta Zgierza

Zdjęcia do artykułu Adam Wróbel, Urząd Miasta Zgierza dziękujemy.

podkomisarz Robert Borowski