MEDIACJA PRAWEM KAŻDEGO
Wzorem lat ubiegłych w Polsce odbędzie się kolejna (szósta) edycja działań na rzecz promowania mediacji w ramach obchodów Międzynarodowego Dnia Mediacji oraz Tygodnia Mediacji, organizowanych przez Ministerstwo Sprawiedliwości we współpracy z siecią koordynatorów ds. mediacji oraz organizacjami pozarządowymi reprezentującymi m.in. środowiska mediatorów, adwokatury, notariatu, radców prawnych, komorników, kuratorów sądowych oraz polskie więziennictwo. W tym roku Międzynarodowy Dzień Mediacji przypada na dzień 20 października, natomiast Tydzień Mediacji odbędzie się w dniach 17-22 października 2016 roku. Jednocześnie do włączenia się w tę inicjatywę Ministerstwo Sprawiedliwości zaprosiło również polską Policję.
Koncepcja tegorocznych obchodów opiera się na propagowaniu inicjatyw lokalnych, włączeniu lokalnych środowisk do działań prowadzonych przez prezesów sądów, koordynatorów ds. mediacji
i sędziów, a także współpracy pomiędzy ośrodkami mediacyjnymi, wymiarem sprawiedliwości
i Ministerstwem Sprawiedliwości. Obchody będą przebiegały pod hasłem „Masz prawo do mediacji”.
Odpowiadając na zaproszenie ministerstwa oraz Komendanta Głównego Policji, policjanci z województwa łódzkiego będą udzielać informacji na temat postępowania mediacyjnego w ramach wspólnych dyżurów z przedstawicielami sądów, prokuratur i mediatorów, jak również podczas dyżurów pełnionych w trakcie Tygodnia Mediacji w siedzibach Komend Powiatowych/Miejskich Policji naszego województwa.
Mediację można najprościej określić jako sposób dobrowolnego rozwiązywania problemów, które powstały w wyniku przestępstwa czy wykroczenia, na drodze porozumienia się pokrzywdzonego i podejrzanego lub oskarżonego z pomocą neutralnego mediatora. Mediator musi być zatem osobą bezstronną, która jest gwarantem, że pomiędzy ofiarą a sprawcą zostanie zachowana swoista równowaga sił, zapewniającą jednocześnie przestrzeganie w pełni ich praw i ochronę godności.
Mediacja dotyczy wszystkich przestępstw. Jednocześnie ustawodawca wprowadził instytucję mediacji do postępowania w sprawach o wykroczenia. Postępowanie mediacyjne jest dobrowolne. Może zostać podjęte na każdym etapie postępowania karnego z inicjatywy lub za zgodą pokrzywdzonego i oskarżonego. Daje stronom postępowania/konfliktu/sporu możliwość współdecydowania w swojej sprawie oraz wypracowania przy udziale mediatora satysfakcjonującej je ugody. Należy podkreślić, że postępowanie mediacyjne daje możliwość szybkiego naprawienia szkody i zadośćuczynienia dla pokrzywdzonego za uczynioną krzywdę lub poszkodowanego za wyrządzoną szkodę od sprawcy z pominięciem prowadzenia postępowania egzekucyjnego.
Postępowanie mediacyjne prowadzi instytucja lub osoba do tego uprawniona, powołana przez Sąd lub referendarza sądowego, a w postępowaniu przygotowawczym przez prokuratora lub inny organ prowadzący to postępowanie, spośród osób wpisanych do wykazu, prowadzonego przy każdym sądzie okręgowym w oparciu o przepisy Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 07 maja 2015 roku w sprawie postępowania mediacyjnego w sprawach karnych.
W przypadku niewyrażenia zgody na rozpoczęcie lub kontynuowanie mediacji przez którąś ze stron postępowania, mediacja zostaje przerwana.
Postępowanie mediacyjne jest przeprowadzane w sposób neutralny i poufny. Uzyskane
w jego trakcie informacje nie mogą być wykorzystywane zarówno przez mediatora, jak również na użytek dalszego postępowania karnego. Neutralny charakter postępowania mediacyjnego wynika ze sposobu jego prowadzenia. W zależności od decyzji pokrzywdzonego lub podejrzanego/oskarżonego może ono być prowadzone w sposób bezpośredni (twarzą w twarz) albo pośredni (bez osobistego kontaktu). Wówczas mediator spotyka się z każdym z uczestników na osobności, przekazując stanowiska i oczekiwania co do warunków ugody. Czas trwania postępowania mediacyjnego nie powinien przekroczyć miesiąca, natomiast za zgodą stron, czas ten może zostać przedłużony.
Pomyślnie przeprowadzone postępowanie mediacyjne kończy się sporządzeniem przez mediatora sprawozdania z jego przebiegu wraz z ugodą, które mediator przedstawia sądowi. Zawarta ugoda gwarantuje należytą ochronę interesów uczestników postępowania.
Koszty postępowania mediacyjnego nie obciążają w żadnym zakresie stron postępowania, bowiem w całości pokrywa je Skarb Państwa.
Korzyści jakie daje postępowanie mediacyjne dla pokrzywdzonego to:
wpływ na rozwiązanie konfliktu na zaproponowanych przez siebie warunkach;
szansa na szybsze uzyskanie zadośćuczynienia za doznaną krzywdę i przeprosin lub naprawienia szkody;
uniknięcie wtórnej wiktymizacji, która może być spowodowana dodatkowym stresem i traumą towarzyszącą ofiarom podczas kolejnych czynności podejmowanych w trakcie postępowania sądowego;
możliwość wypowiedzenia się na temat skutków przestępstwa oraz oczekiwań wobec podejrzanego lub oskarżonego;
gwarancja wypełnienia zobowiązań przyjętych przez sprawcę, dzięki nadaniu ugodzie zawartej w postępowaniu mediacyjnym klauzuli natychmiastowej wykonalności, identycznej jak
w przypadku orzeczeń podlegających wykonaniu w drodze egzekucji.
Korzyści jakie daje postępowanie mediacyjne dla podejrzanego lub oskarżonego to:
możliwość porozumienia się z pokrzywdzonym co do sposobu i terminu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę lub naprawienia szkody;
szybsze zakończenie postępowania karnego, a w konsekwencji szybsze zatarcie skazania;
szansa na łagodniejsze potraktowanie przez sąd m.in.:
orzeczenie kary grzywny lub ograniczenia wolności zamiast kary pozbawienia wolności do lat 5;
orzeczenie umorzenia postępowania na podstawie art. 59a § 1 kodeksu karnego zamiast kary pozbawienia wolności do lat 5;
odstąpienie od wymierzenia kary z równoczesnym orzeczeniem środka karnego zamiast kary pozbawienia wolności do lat 3, grzywny lub ograniczenia wolności;
nadzwyczajne złagodzenie kary;
uznanie iż czyn stanowi wypadek mniejszej wagi;
uwzględnienie wniosku oskarżonego o dobrowolne poddanie się karze;
w sprawach z oskarżenia prywatnego zawarcie ugody w postępowaniu mediacyjnym skutkuje umorzeniem postępowania karnego.